Przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U.2018, poz.998) zawierają szczegółowe unormowania dotyczące trybu, postępowania, typów i rodzajów rodzin zastępczych oraz składu podmiotowego i wymagań wobec osób, które muszą zostać spełnione, aby powierzyć im funkcję rodziny zastępczej. Orzeczenie o umieszczeniu małoletniego dziecka w rodzinie zastępczej jest obok równoległych instytucji rodzinnego domu dziecka albo instytucjonalnej pieczy zastępczej najsurowszą formą ograniczenia władzy rodzicielskiej w razie zagrożenia dobra dziecka, którą przewiduje art. 109 § 2 pkt 5 Kodeksy Rodzinnego i Opiekuńczego. Jest ona stosowana zgodnie z art. 112³ § 1 KRO tylko wtedy, gdy uprzednio stosowane inne środki przewidziane w art. 109 § 2 pkt 1 – 4 KRO oraz formy pomocy rodzicom dziecka, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, nie doprowadziły do usunięcia stanu zagrożenia dobra dziecka, chyba że konieczność niezwłocznego zapewnienia dziecku pieczy zastępczej wynika z poważnego zagrożenia dobra dziecka, w szczególności zagrożenia jego życia lub zdrowia. Natomiast zgodnie z 112³ § 2 KRO nie jest dopuszczalne umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej wbrew woli rodziców wyłącznie z powodu ubóstwa.
Art. 39 i art. 41 ustawy przewidują rodzaje rodzin zastępczych: spokrewniona, niezawodowa i zawodowa; oraz typy takich rodzin zastępczych: małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim. Natomiast art. 42 przewiduje wymagania podmiotowe – warunki, które muszą zostać łącznie spełnione przez osoby w ramach danego rodzaju i typ rodziny zastępczej, aby móc orzec o umieszczeniu małoletniego dziecka w tej konkretnej rodzinie. W toku postępowań dotyczących umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej składającej się z małżonków dochodzi też do sytuacji, w której wskazane w art. 42 warunki spełnia tylko jedno z nich, co nasuwa pytanie o dopuszczalność takiego orzeczenia. W tej sytuacji Sąd nie jest upoważniony do umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej będącej małżeństwem, lecz musi orzec o umieszczeniu w rodzinie zastępczej innego typu albo zastosować inną formę pieczy zastępczej.
Za takim rozstrzygnięciem przemawia wyniki prawidłowo przeprowadzonej wykładni art. 41 zw. z art. 42 ustawy, gdyż funkcję tej rodziny można powierzyć zgodnie z przedmiotową normą tylko małżonkom, z których oboje spełniają przesłanki podmiotowe lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, która spełnia te przesłanki podmiotowe, a nie małżonkom, z których jeden je spełnia, natomiast drugi nie spełnia tych przesłanek podmiotowych. Wykładnia językowo–logiczna i systemowa tej normy jednoznacznie prowadzi do wniosku, że norma ustanawia alternatywę rozłączną co do rodzaju podmiotów ( zbiorowy albo pojedynczy ), u których muszą występować wskazane wyżej przesłanki podmiotowe. Pozostałe przepisy przedmiotowej ustawy oraz innych aktów prawnych regulujących kwestię ograniczenia władzy rodzicielskiej nie przewidują żadnych norm prawnych, które mogłyby zmodyfikować treść tej normy.
Gdyby ustawodawca dopuszczał jednak ustanowienie rodziną zastępczą dwóch osób niezależnie od tego, czy są w związku małżeńskim, czy tylko faktycznym ze sobą, czy innymi osobami lub jednej osoby niezależnie do powyższych okoliczności, to zupełnie inaczej sformułowałby treść przedmiotowego przepisu. Wówczas napisałby, że rodzinę zastępczą tworzy osoba pozostająca lub niepozostająca w związku małżeńskim lub w związku faktycznym albo dwie osoby pozostające lub niepozostające w tych związkach ze sobą czy innymi osobami. Tymczasem brak jest w przywołanych przepisach takiej treści.
Za przyjętym tu rezultatem przemawia także metoda celowościowa i funkcjonalna wykładni, mając także na uwadze treść przepisów umów międzynarodowych i Konstytucji RP, która poza samą prawną ochroną dziecka i rodziny oraz nakazem każdorazowego uwzględniania jego dobra, nakazuje także szczególną ochronę związku małżeńskiego rozumianego jako związek prawny kobiety i mężczyzny ( art. 18, art. 71 i art. 72 Konstytucji ). Ponadto zastosowana tu forma ograniczenia władzy rodzicielskiej ma stanowić substytut rodziny naturalnej, którą stanowią przecież oboje rodziców dziecka, a tym, co najbardziej spaja osoby nie mające wspólnego dziecka czy niespokrewnione jest właśnie prawny związek małżeński.
Dlatego na pierwszym miejscu wskazano w tym przepisie właśnie małżonków, gdyż dziecko ma konstytucyjne prawo do pieczy ze strony obojga rodziców, a uwzględniając ochronę rodziny i małżeństwa, władze publiczne powinny właśnie dążyć do takiego wspierania i kształtowania instytucji pieczy, by dziecko miało właśnie oboje rodziców, czy opiekunów zastępczych niezależnie od ich pokrewieństwa z dzieckiem. Dopiero w razie braku osób mogących być pierwszym z wymienionych podmiotów pełniących tą funkcję, z uwagi na dobro dziecka, ustanawia się rodziną zastępczą także osobę niepozostającą w związku małżeński po spełnieniu przesłanek podmiotowych, która jest w tym przepisie wymieniona na drugim miejscu, co przesądza o takiej intencji ze strony ustawodawcy.