Legalną definicję korzyści majątkowej i osobistej na potrzeby prawa karnego zawiera art. 115 § 4 KK, będący częścią tzw. słowniczka części ogólnej. Nie zawiera ona wprawdzie prawidłowej logicznie definicji słowa korzyść, lecz stanowi, że korzyścią w rozumieniu prawa karnego jest zarówno korzyść dla siebie, a więc sprawcy czynu zabronionego, jak i osoby niebędącej sprawcą czynu. Przy czym w odróżnieniu od sprawcy, którym na gruncie prawa karnego może być tylko osoba fizyczna – człowiek, innym niż sprawca podmiotem zdolnym do uzyskania korzyści może być także osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.
Wobec tego właściwa, prawidłowa logicznie definicja korzyści została wypracowana przez doktrynę i orzecznictwo. W nim wskazuje się, że podstawową cechą korzyści zarówno majątkowej, jak i osobistej, jest zdolność do zaspokajania potrzeb ludzkich. Korzyścią może być wszystko to, co zdolność tę posiada, a więc wszelkie dobra w najszerszym tego słowa znaczeniu.
Korzyść majątkowa a osobista
O tym, czy mamy do czynienia z korzyścią majątkową czy też osobistą, decyduje to, czy dana korzyść ma wartość ekonomiczną, przejawiającą się m.in. w tym, że jest przeliczalna na pieniądze, w związku z czym jej wielkość może zostać wyrażona sumą pieniężną. Należy przyjąć, że podział ogółu korzyści na majątkowe i osobiste jest na gruncie przepisów kodeksu podziałem rozłącznym, więc jeżeli danej korzyści nie można przeliczyć na pieniądze, jest ona korzyścią osobistą.
Z powyższego jasno więc wynika, że znaczenie pojęcia korzyści majątkowej i osobistej ma w języku prawnym ( przepisów ) i prawniczym inne znaczenie niż na gruncie języka ogólnego ( powszechnego ), gdyż w ujęciu prawa nie chodzi tu wcale o kwestię rodzaju potrzeby, która ma zostać zaspokojona przez określone dobro, ponieważ w rozumieniu powszechnym dana korzyść może zostać podwójnie zakwalifikowana, np. pieniądze przyjęte jako łapówkę sprawca przeznaczy na zakup samochodu i na nabycie biletu do filharmonii.
Kiedy mamy do czynienia z korzyścią majątkową?
Z uchwały pełnego składu Izby Karnej Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1980 r. w sprawie o sygnaturze akt VII KZP 41/78, OSNKW 1980, z. 3, poz. 2, jednoznacznie wynika, że uzyskanie przez określoną osobę korzyści majątkowej manifestuje się powiększeniem jej majątku, tj. powiększeniem tzw. aktywów majątkowych lub pomniejszeniem tzw. pasywów majątkowych, albo też w uniknięciu przez nią zmniejszenia majątku (niekoniecznie zmniejszenia majątku w ogóle, również zmniejszenia w wyższym stopniu). Korzyść majątkowa może przybrać w konkretnym wypadku najprzeróżniejszą postać, np. pieniędzy, przedmiotu, usługi, prawa majątkowego, zwolnienia z długu, zrzeczenia się roszczenia, nieoprocentowanej lub niskooprocentowanej pożyczki albo innej korzystnej umowy, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 1975 r., sprawie o sygnaturze akt II KR 364/74, OSNKW 1975, z. 8, poz. 111.
Przy czym chodzi tu o korzyść bezprawną, uzyskaną przez sprawcę lub inną osobę bez ważnej oraz istniejącej w oparciu o normy prawne bądź indywidualny stosunek prawny podstawy prawnej w chwili jej uzyskania – przysporzenia korzyści, np. znajdującej zastosowanie w indywidualnej sytuacji normy prawnej przyznającej funkcjonariuszowi publicznemu określone świadczenie od Skarbu Państwa bądź stosunku pracy czy stosunku cywilnoprawnego między jego stronami.
Ponadto w doktrynie wymaga się także, aby korzyść majątkowa była niegodziwa, nienależna i niesłuszna w sytuacji, gdy brak jest norm prawnych zakazujących przyjmowanie określonych świadczeń bądź w ogóle nie regulujących zasad otrzymywania danych świadczeń bądź wdzięczności. Do oceny tych przesłanek konieczne jest odwołanie się do zasad deontologicznych, czyli regulujących zasady wykonywania danego zawodu czy funkcji, znajdujących się poza systemem prawa powszechnie obowiązującego , jak i zasad współżycia społecznego. Na ich podstawie można więc ocenić, czy korzyści o umiarkowanej wartości, których wręczanie drugiej osobie jest zwyczajowo przyjęte w ściśle określonych okolicznościach, nie stanowią właśnie przedmiotowej korzyści majątkowej, a stanowią wyłącznie wyrazy wdzięczności (np. kwiaty, drobne upominki) lub gościnności (np. skromny poczęstunek ) albo po prostu należą do dobrego tonu (np. napiwek), co też zostało szczegółowo przez Sąd Najwyższy omówione w przywołanej tu uchwale.